فرایند خمکاری میلگرد | استاندارد خم کاری میلگرد
فرایند خمکاری میلگرد از فرایندهایی ست که به کار بردن آن در استفاده از میلگرد اجتناب ناپذیر است. میلگردها در هر گریدی عموما در طول ۱۲ متر در کارخانه تولید و بسته بندی می شوند و به محل مصرف ارسال می گردند. اما استفاده از شاخه های ۱۲ متری در همه جا ممکن نیست. در موارد زیادی لازم است تا میلگردها برش داده شوند و یا خم شوند. استفاده از عملیات خم کاری به خصوص در زمان تولید خاموت بسیار به کار برده می شود. اما روش های خم کاری میلگرد چیست؟ کدام روش ها استاندارد هستند و در زمان خمکاری میلگرد به چه نکاتی باید توجه داشت؟ این ها سوالاتی هستند که در زمان خمکاری میلگرد باید به آن ها توجه داشت و پاسخ مناسبی برای آن ها یافت. در این مقاله ما تلاش کرده ایم که پاسخ روشنی به این سوالات بدهیم. پس تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
در صنعت ساختمان سازی همیشه اشتباهات بیش از صنایع دیگر مرگبار خواهد بود. زیرا انسان ها برای در امان بودن و حفاظت از جان خود به ساختمان ها و سازه ها پناه می برند و یک اشتباه، خسارت های جبران ناپذیری را به همراه دارد. نقل قولی از فرانک لوید، معمار آمریکایی وجود دارد به این مضمون که یک پزشک می تواند اشتباه خود را دفن کند اما یک معمار تنها جای اشتباه خود فقط می تواند یک درخت خرما بکارد.
رکن اساسی ساخت یک سازه، میلگرد است که امروزه میلگرد ها برای استحکام ساختمان نقش اساسی دارند و در همه جای ساختمان به کار می روند. در برخی از قسمت های سازه مانند فونداسیون و آرماتور بندی نیاز به خمکاری میلگرد داریم. میلگرد یک میله ی فولادی است و به همین سادگی ها خم نمی شود و عملیات خمکاری توسط ماشین آلات مخصوص طی یک فرآیند انجام می گردد.
خمکاری میلگرد اصولا به صورتی دستی و اتوماتیک انجام می شود و عامل مهمی که باعث گردیده یک میلگرد به صورت اتوماتیک و دستی خم شود، قطر میلگرد است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- فرآیند خمکاری میلگرد
- انواع روش خمکاری میلگرد
- روش های استاندارد خمکاری میلگرد
- نکات مهم در هنگام خم میلگرد
فرآیند خمکاری میلگرد
در امور ساختمان موارد متعددی رخ می دهد که یک میله فلزی مانند میلگرد نیاز به تغییر شکل دارد. اگر بخواهید تعریفی از خمکاری ارائه دهیم، باید اینگونه شرح دهیم هنگامی که یک میلگرد بدون اینکه شکسته شود تغییر شکل داده شود، خمکاری رخ می دهد. فرایند خمکاری میلگرد از وارد کردن نیرو حول یک نقطه انجام می گردد. در این فرآیند سطح بیرونی میلگرد تحت کشش و سطح داخلی میلگرد تحت فشار قرار می گیرند. این کشش و فشار باعث خم شدن میلگرد می شود. خمکاری میلگرد به اشکال متنوعی رخ می دهد که عبارتند از:
- میلگرد خرک
- میلگرد سنجاقک
- میلگرد خاموت
- میلگرد ادکا
- میلگرد راستا
- میلگرد رکابی
میلگرد ها بر اساس اینکه کدام قسمت ساختمان به کار گرفته می شوند، متفاوت خم می شوند و اشکال متفاوتی دارند. میلگردها معمولا به دو صورت دستی و اتوماتیم خم می شوند و عامل مهمی که سبب می شود که یک میلگرد به صورت دستی یا اتوماتیک خم شود، قطر میلگرد است. اگر قطر میلگرد کمتر از 12 میلی‌متر باشد فرآیند خمکاری به صوت دستی و اگر بالای 12 میلی‌متر باشد خمکاری به صورت اتوماتیک انجام میگردد. نوع میلگردی که در خمکاری استفاده می شود متفاوت است و ثاتیر مستقیم بر قیمت میلگرد می گذارد. به عنوان مثال میلگردی که برای سنجاقت استفاده می شود عموما در سایز 8 الی 10 میلی‌متر است و با میلگرد خاموت متفاوت است.
انواع روش خمکاری میلگرد
خم کردن میلگرد یک فرایند مکانیکی است که توسط دستگاه های مخصوص انجام می شود. از آنجا که میلگرد باید به صورت سرد خم شود، پس نمی توان میلگرد را در کوره ها (روش گرمایی) خم نمود. روش های مختلفی برای خم کرد میلگرد وجود دارد که عبارتند از:
خمکاری دستی میلگرد
در روش خمکاری دستی تمام مراحل توسط اپراتور انجام شده و کار به مهارت فرد بستگی دارد و چند ابزار نیاز است:
- صفحه خم کن میلگرد: صفحه فولادی است که به شکل مربع یا مستطیل است. این صفحه روی میز قرار داده می شود و روی آن تعدادی خار وجود دارد. این خارها در صفحات خم کن متفاوت است مثل خارهای نگهدارنده میلگرد که زمان خمکاری میلگرد، باید در نقطه خاص این کار انجام شود، برای همین در موقع خم کردن باید میلگرد در یک مکان ثابت بماند. جهت ثابت ماندن میلگرد دو خار تعبیه شده است که میلگرد بین این دو خار قرار گرفته و حرکت نمی کند. با یک فاصله زائده دیگری به نام خار خم کن قرار گرفته است که میلگرد بسته به شکل خم به دور این زائده خم می شود.
- میز خم کردن میلگرد: یک وسیله الزامی در فرایند دستی، میز خم کن میلگرد است. میز باید استاندارد باشد و حداقل 80 سانتی‌متر ارتفاع داشته باشد. از میز برای قرار دادن صفحه خم کم و همچنین اینکه به اپراتور در زمان خم کردن میلگرد فشار وارد نشود، استفاده می شود.
- آچار میلگرد خم کن: از پرکاربرترین ابزار در روش دستی خمکاری میلگرد آچار F می باشد. آچار F با درگیر شدن با میلگرد و وارد کردن نیرو، میلگرد را حول نقطه خار خم کن، خم می نماید.
خمکاری اتوماتیک میلگرد
ماشین های خم کن برقی انواع متفاوتی دارند. ساده‌ترین این نوع از ماشین پدالی است که در این نوع ماشین میز به شکل یک دستگاه برقی در آمده و حرکت آچار در این روش با نیروی الکتریکی انجام می شود. در خم کاری با ماشین برقی ابتدا نقطه ی میلگرد باید در آن نقطه قطع شود، علامت گذاری می شود سپس از آنجا که در زمان خم شدن میلگرد ، نیروی وارده میلگرد را به عقب هل می دهد، پس یک خار بخصوص برای ساختن خاموت به طول خم میلگرد روی صفحه قرار می دهند تا میلگرد را فیکس کند. سپس برای حرکت دادن میلگرد و خم نمودن آن، پدال را فشار دهند. با فشار دادن پدال یک، میله به جای آچار قرار گرفته و نیروی بر آن وارد می شود، نیروی وارده باعث خم شدن میلگرد می شود. زاویه خم میلگرد به حرکت اهرم بستگی دارد. اهرم بروی یک دیسک قرار دارد و توسط جریان برق حرکت می کند. با فشار دادن پدال اهرم به صورت اتوماتیک حرکت می کند.
خمکاری هیدورلیک میلگرد
دستگاه خم کن هیدورلیک اکثرا برای میلگردها با قطر بالا استفاده می شود و قابل حمل است. عملکرد این دستگاه به صورتی است که یک بازوی هیدرولیکی با وارد کرئن نیرو، میلگرد را خم می کند. برای این کار ابتدا نقطه عطف خم میلگرد را انتخاب کرده، فک نگهدارنده روی نقطه فیکس می شود و بازوی هیدرولیکی که حکم آچار F را دارد، حرکت کرده و میلگرد را خم می کند. نوع دیگری از این ماشین های هیدورلیکی روی زمین قرار دارد، فک نگهدارنده در بالای دستگاه تعبیه شده است و یک بازوی حرکت کننده در قسمت پایین ماشین فاصله بین فک و بازوی حرکت کننده به اندازه قطر میلگرد باز شده و میلگرد بین آن قرار می گیرد و بازو حرکت می کند، فک ثابت معمولا در قسمت عطف خم میلگرد قرار می گیرد، نیروی وارد آمده از سمت بازو باعث خم شدن میلگرد می شود.
روش های استاندارد خمکاری میلگرد
خمکاری میلگرد توسط تجهیزات مکانیکی انجام می شود. در این فرایند میلگرد روی صفحه ای قرار گرفته و توسط فشار اهرم طبق زاویه ای که لازم است، خم می شود. در خمکاری میلگرد چه به صورت دستی و چه به صورت اتوماتیک میلگرد در یک طول و زاویه مشخص خم می شود. برای این کار لازم است طبق نقشه های ساختمانی که توسط طراحان ترسیم می شود مسلگرد به شکل مناسب و نوع کارایی خم می شود. این کار مطابق با استاندارد هایی که در دو مبحث نهم و ACI بیان شده است، انجام می شود. خم میلگرد بسته به شکل میلگرد متفاوت است.
در میلگرد اصلی طول خم میلگرد از فرمول زیر بدست می آید:
Min D=6db 10mm<db<25mm
در میلگردهایی که قطر میلگرد بین 10 تا 25 میلی‌متر است قطر داخلی قلاب 6 برابر قطر میلگرد است که حداقل می تواند برابر 60 میلی‌متر باشد.
Min D=8db 25mm<db<36mm
در میلگرد هایی که قطر میلگرد بین 37 تا 55 میلی‌متر باشد قطر خم میلگرد 10 برابر قطر میلگرد است.
| قطر میلگرد mm | حداقل قطر خم d | ||
| فولاد نرمه 220s | فولاد نیم سخت 400s | فولاد سخت 400 – 500s | |
| کمتر از 28 | 5db | 5db | 6Db |
| 28-34 | 5db | 6db | 8Db |
| 36-55 | 7Db | 10Db | 10Db |
طول خم میلگرد برای میلگرد اصلی و خاموت متفاوت است. منظور از طول خم میلگرد طول بعد از قلاب است که در میلگردهای اصلی بر اساس زاویه خم طول میلگرد متفاوت است. مثلا در خم 180 درجه طول بعد از خم نیم دایره حداقل 4db در خم 90 درجه طول بعد از خم کونیا 12db و در خم 135 درجه طول بعد از خم 8db خواهد بود.
اما میلگرد خاموت کمی متفاوت است در خاموت طول خم 90 درجه برای میلگردهایی که قطر 16 میلی‌متر و کمتر دارند، قطر خم چهار برابر قطر میلگرد است، اما نباید این طول کمتر از 60 میلی‌متر انتخاب گردد.
نکات مهم در هنگام خم میلگرد
- امنیت و حفظ سلامت نیروی کار، مهم ترین چیز در کارگاه صنعتی است. برای همین پوشش حفاطت فردی مثل دستکش، کلاه و کفش ایمنی از ملزمات خم کردن میلگرد است.
- عامل دیگری که در هنگام خمکاری میلگرد بسیار مهم حائز اهمیت است، تمرکز می باشد. از آنجا که برای خم کردن میلگرد از اچار و گاهی برای برش دادن میلگرد از قیچی استفاده می شود، پس نیاز است تمرکز لازم در هنگام کار کردن با ماشین آلات حفظ شود تا آسیبی به فرد وارد نشود.
- در هنگام جابه جایی میلگرد باید دقت نمود تا میلگرد به فرد دیگری اصابت نکند.
- کفش حتما ضد ضربه باشد تا اگر میلگرد روی پای کارگر سقوط کرد آسیبی به اپراتور نرسد.
