جدول استاندارد انواع ورق های فلزی

جدول استاندارد انواع ورق های فلزی

استانداردهای مختلفی برای ورق های فلزی تدوین شده است. اما ضروت وجود این استانداردها چیست؟ از آنجا که روش های مختلفی برای تولید فولاد وجود دارد و حتی تغییرات کوچک در فرایند تولید یا ترکیبات آلیاژی فولاد می تواند تغییرات عمده ای در برخی از خصوصیات ورق های فولاد ایجاد کند لازم است تا تولیدکنندگان مطابق استانداردهای تدوین شده اقدام به تولید ورق نمایند. تنها در این صورت است که خریدارن می توانند مطمئن باشند ورقی که خریده اند همان ویژگی های مورد انتظار آن ها را خواهد داشت. انواع ورق های فلزی با استانداردهای مختلف جایگاه ویژه ای در صنایع مختلف دارند به گونه ای که نمی توان دنیای امروز را بدون وجود آن ها تصور کرد. این ورق ها در صنایع مختلف مانند صنعت اتومبیل سازی، ساختمان سازی، کشتی سازی، ساخت لوازم خانگی و ... مورد استفاده قرار می گیرند.   

در این مقاله قصد داریم که شما را با استاندارد انواع ورق های فلزی آشنا کنیم. ورق های فلزی در سال های متمادی به علت زیبایی، سبکی و قابل حمل بودن باعث شد بسیاری از مردم آمریکا برای ساخت سقف خانه ها به آن ها رو بیاورند. بیشتر استفاده از ورق های فلزی در صنایع خودروسازی است که از ورق برای ساختن بدنه اتومبیل استفاده می شود. صنایع کشتی سازی، نماهای ساختمانی، بدنه وسایلی همچون پخچال، آبگرمکن و بعضی از کامپیوترها از ورق فلزی ساخته می شود.

انواع ورق های فلزی عبارتند از:

• ورق سیاه
• ورق روغنی
• ورق گالوانیزه
• ورق رنگی
• ورق اسیدشویی
• ورق آجدار
• ورق آلیاژی
• ورق آلوزینگ

یکی از پارامترهای مهم در استاندارد ورق های فلزی، نوع فولاد و آلیاژ آن است که با آن ورق را می سازند و مورد دیگر که باید در ساخت ورق های فلزی رعایت شود، ابعاد آن که معمولا در جدول اشتال، وزن و ابعاد ورق ذکر می شود و سازندگان، ورق فلزی را تحت آن ابعاد می سازند. استاندارد جدول وزنی، تاثیر مستقیم در قیمت انواع ورق دارد برای همین توجه به این استاندارد معمولا هم برای فروشنده و هم خریدار بسیار مهم است.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:

• استاندارد ورق روغنی
• استاندارد ورق سیاه
• استاندارد ورق آجدار
• استاندارد ورق گالوانیزه
• استاندارد ورق رنگی
• استاندارد ورق اسیدشویی
• استاندارد ورق آلومینیوم
• استاندارد ورق استیل

استاندارد ورق روغنی

ورق روغنی با اعمال فرآیند‌های نورد سرد و آنیل بروی ورق سیاه، تولید می گردد. فرم پذیری ورق های روغنی بسیار بالاست و این خصوصیت باعث شده تا این محصول فولادی برای ساختن لوازم خانگی از جمله کمد و کابینت بسیار مناسب باشد. ورق روغنی برای پروژه هایی که دقت و زیبایی در آن ها مهم است به نوعی ایده ال به حساب می آید. اصولا استحکام کششی و مقاومت ورق روغنی بالاتر از ورق سیاه می باشد. همچنین سطح این ورق به دلیل اعمال روغن کاری، از اکسید شدن محافظت می شود. اصولا قیمت ورق روغنی تحت تاثیر کیقیت آن بوده و گرید ورق در تعیین قیمت ورق سرد نقش بسزایی دارد.

ورق های روغنی تولیدی بر اساس کیفیت به دو شکل تقسیم بندی می شود:

• ورق روغنی با کیفیت معمولی
• ورق روغنی با کیفیت کششی

ورق روغنی با کیفیت معمولی دارای سطح صاف و بدون ترک خوردگی است و با استاندارد فولاد ST12 ساخته می شود. از مزایای مهم این نوع فولاد جوش پذیری خوب این نوع فولاد است.

ورق روغنی با کیفیت کششی با دو نوع فولاد خاص به نام ST13 و ST14 ساخته می شود. فولاد ST13 خاصیت کششی داشته و برای شکل دادن به ورق بیشتر استفاده می شود. ورق ST13 به ورق نیمه کششی و ورق ST14  به ورق فوق کششی معروف است.

جدول استاندارد ورق روغنی

ابعاد mm	ضخامت  mm	چگالی kg/mm2	وزن kg
1x2	0.5	7.86	8
1x2	0.6	7.86	10
1x2	0.7	7.86	11
1x2	0.8	7.86	13
1x2	0.9	7.86	14
1x2	1	7.86	16
1x2	1.25	7.86	20
1x2	1.5	7.86	24
1.25x2.5	0.5	7.86	13
1.25x2.5	1.25	7.86	31
1.25x2.5	1.5	7.86	38

استاندارد ورق سیاه

سطح خارجی ورق سیاه به دلیل وجود آثاری از اکسیداسیون و زنگ زدگی به حالت مات درآمده و طی فرایند نورد گرم در دمای بالاتر از 930 درجه سانتی گراد خاصیت فرم پذیری پیدا کرده و ورق گرم یا  Hot rolled mild steel تولید می شود. رایج ترین ورق های سیاه تولید شده در ایران ورقSt37  و St52 می باشد.

ورق های سیاه به دو صورت رول و شیت در بازار آهن عرضه می گردد. ورق سیاه رول شده معمولا در عرض 1000، 1250، 1500 و 2000 میلی‌متر، ضخامت 1.5 الی 15 میلی‌متر و در طول نامحدود تولید می گردد. ورق سیاه برش خورده (فابریک) در ضخامت های بالای 15 میلی‌متر به بالا تولید می شودو ورق های سیاه فابریک معمولا در ابعاد  ۱۰۰۰*۲۰۰۰ و ۱۲۵۰*۲۵۰۰ و ۱۰۰۰*۶۰۰۰ و ۱۵۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۶۰۰۰ و ۲۰۰۰*۱۲۰۰۰ رایج هستند. ورق سیاه برش خورده در ابعاد درخواستی مشتری برش می خورد.

معمولا ورق سیاه در ساخت پروفیل های ساختمانی، لوله ، گارد ریل و تجهیزات ترافیکی، ورق پانچ، تسمه و زهوار، کشتی سازی و تجهیزات دریایی و ... کاربرد فراوان دارد.

ورق سیاه در بازار فولاد در دو نوع موجود است:

• ورق سیاه صنعتی: ورق سیاه صنعتی در صنایع مختلف نظیر کشتی سازی و مخزن سازی کاربرد دارد و در استاندارد های A516-GR، A516-GR، A283 و ST52 تولید می گردد.
• ورق سیاه معمولی: ورق سیاه معمولی در صنایعی از قبیل ساختمانی و سوله سازی کاربرد دارد و در استاندارد ST37 تولید می شود.

جدول استاندارد وزنی ورق سیاه

ابعاد mm	ضخامت mm	وزن kg
1000x2000	2	32
1000x2000	3	48
1000x2000	4	64
1000x2000	5	80
1000x2000	6	96
1500x6000	8	576
1500x6000	10	720
1500x6000	12	864
1500x6000	15	1080
1500x6000	20	1440

کارخانه های تولید ورق سیاه:

• ورق سیاه فولاد مبارکه
• ورق سیاه فولاد اکسین خوزستان
• ورق سیاه فولاد گیلان
• ورق سیاه فولاد کاویان
• ورق سیاه قطعات

آرتا فولاد آریا راد نماینده معتبر ورق سیاه بوده و بهترین و ارزان‌ترین قیمت ورق سیاه را در اختیار متقاضیان خود قرار می دهد.

استانداردهای تولید ورق آجدار

ورق آجدار نوعی ورق فلزی تولید شده به روش نورد گرم است که در تمام سطوح خود الگوی منظم و مرتب به منظور کاهش اصطکاک و به اشکال مختلفی از قبیل بادامی، عدسی و دایره ای، قطره ای، لوزی می باشد.

ورق آجدار معمولا به صورت شیت در ضخامت 1.5 الی 10 میلی‌متر، ابعاد 1*2، 1.5*6 و 2*6 و استاندارد St37-2، St52-3  و  St44-2تولید می شود. این ورق در طراحی های داخلی و خارجی ساختمان، پله ها و راهرو ها، ایستگاه های اتوبوس، کف کامیون و وانت بار، ساخت پل و ... کاربرد دارد.

انواع ورق آجدار عبارتند از:

• ورق آجدار آهنی
• ورق آجدار استیل
• ورق گالوانیزه آجدار
• ورق آجدار آلومینیومی

وزن ورق آجدار طبق این فرمول محاسبه می شود:

1000 / 7.8 * ضخامت *عرض mm   * طول mm = محاسبه وزن ورق آجدار

جدول استاندارد وزنی ورق آجدار

محاسبه	طول mm	عرضmm	ضخامت	وزن kg
وزن ورق آجدار 1.5 میل	2000	1000	1.5	24
وزن ورق آجدار 2    میل	2000	1000	2	32
وزن ورق آجدار 3    میل	2000	1000	3	48
وزن ورق آجدار 6    میل	6000	1500	6	432
وزن ورق آجدار 8    میل	6000	1500	8	576
وزن ورق آجدار 10  میل	6000	1500	10	720
وزن ورق آجدار 8    میل	6000	2000	8	168

استاندارد ورق گالوانیزه

ورق گالوانیزه طی فرآیند گالوانیزاسیون بر روی ورق فولادی به دو روش غوطه وری(روش گرم) و یا الکترولیز (روش سرد)، گالوانیزه می شود. سطح ورق فولادی توسط فلزی روی Zn پوشش داده می شود و همین امر ورق فولادی در برابر رطوبت و خوردگی محفوظ نگه می دارد.

ظاهر ورق گالوانیزه به نحوی می باشد که به راحتی از ورق روغنی و ورق سیاه قابل تمایر است. بروی سطح ورق گالوانیزه اسپنگل (Spangle) یا گل گالوانیزه وجود دارد که در اصطلاح متالورژی این ناخالصی ها را پولک می نامند. از این اسپنگل ها میتوان تشخیص داد ورق گالوانیزه مربوط به کدام کارخانه تولیدی می باشد. در هنگام تولیدورق گالوانیزه از استاندارد ASTM A653، در اروپا استاندارد EN 10346 و در روسیه استاندارد GOST 14918 پیروی می کند.

ورق گالوانیزه در صنایع مختلفی که به برخی از آنها در زیر اشاره شده است استفاده می شود:

• صنعت ساخت لوازم خانگی
• ساخت سیلوهای گالوانیزه
• تولید رابیتس گالوانیزه
• صنایع خودرو سازی
• برق، الکترونیک و کامپیوتر

برخی مشتریان در هنگام خرید ورق گالوانیزه با چالش هایی مواجه می شوند چرا که قادر به تشخیص اورجینال بودن آن نیستند. به طور کلی ورق گالوانیزه دارای سطحی براق، صیقل و شفاف است همچنین پوشش ورق های گالوانیزه در محدود 10 الی 275 میلی‌متر بوده و دارای ضخامتی معادل بین 0.18 الی 6 میلیمتر هستند.

ورق گالوانیزه استاندارد ASTM A653، در اروپا استاندارد EN 10346 و در روسیه استاندارد GOST 14918 در هنگام تولید رعایت می کند.

جدول استاندارد وزنی ورق گالوانیزه

ابعاد mm	ضخامت mm	وزن kg
1000x2000	0.5	8
1000x2000	0.7	11
1000x2000	1	16
1000x2000	1.5	24
1000x2000	2	32
1250x2500	0.5	13

استاندارد ورق رنگی

ورق رنگی در صنایع مختلفی نظیر لوازم خانگی، صنعت حمل و نقل و ساختمان سازی کاربرد فراوان دارد. این ورق ها علاوه بر ظاهری زیبا، مقاومت بالایی در برابر زنگ زدگی و خوردگی دارد. ورق رنگی در طرح های خاصی نظیر شیروانی، شادولاین، ذوزنقه، کرکره ای و سفال تولید می شود. ورق های رنگی استاندارد مشخصی ندارد زیرا اغلب بر اساس سفارش مشتری ساخته می شود. تنها ابعاد استاندارد این ورق 100x200 است که برخی از کارخانه ها نیز این استاندارد را رعایت می نمایند. اولین کارخانه ای که اقدام به تولید ورق رنگی در ایران کرد کارخانه فولاد مبارکه اصفهان بود و پس از آن کارخانجات دیگری همچون هفت الماس قزوین و گروه صعتی بهمن نیز به این رسته اضافه شدند.

ورق های زنگی به صورت رول عرضه می شوند و تعدادی از رنگ های رایج آن شامل:

1- سفید یخچالی ، 2 – قهوه ای سوخته ، 3 – نارنجی، 4 – پرتقالی، 5 – آبی، 6 – قرمز، 7– سبز، 8 – آبی نیسانی، 8 – سبز روشن، 9 – سفید، 10 – صورتی، 11 – بنفش، 12 – کرمی، 13 – جگری،

موارد استفاده ورق رنگی به شرح زیر است:

• صنایع تولید لوازم خانگی
• صنایع ساختمانی مانند سقف کاذب، کارگاه و ...
• صنابع برق و الکترونیک
• تجهیزات منزل از قبیل آبگرمکن

استاندارد ورق اسیدشویی

ورق اسیدشویی از طریق عملیات زدودن زنگ و آلودگی های ورق به همراه روغن کاری نهایی با استفاده از غلتک های هیدرولیک تولید می گردد. انتخاب گرید فولاد در قیمت ورق اسیدشویی تاثیر دارد. در واقع فرآیند اسیدشویی ورق آهن به روندی گفته می شود که پس از تولید ورق گرم، به منظور زدودن اکسید شدگی ها و لایه های کربنی انجام می گردد. ورق فولادی را در یک وان حاوی مایع اسیدی به همراه محلول اسیدکلرید هیدروژن فروبرده می شود تا تمام ناخالصی های سطح آن کاملا بر طرف شود.

ورق اسیدشویی بر اساس استاندارد DIN1614 در چهار گرید اصلی تقسیم میشوند که شامل:

• ورق اسید شویی StW22
• ورق اسید شویی USt23
• ورق اسید شویی RRStW23
• ورق اسید شویی StW24

گرید فولاد	شماره فولاد	درسد کربن	درصد منگنز	درصد فسفر	درصد گوگرد	درصد نیتروژن
St22	1.0320	0.10	0.45	0.035	0.035	0.007
USt23	1.0321	0.08	0.3	0.025	0.025	0.007
RRSt23	1.0359	0.10	0.45	0.030	0.030	-
St24	1.0327	0.08	0.40	0.025	0.025	-

ورق اسیدشویی بر اساس استاندارد BS WEN 10111 به چهار گرید تقسیم می گردد:

• ورق اسید شویی DD11
• ورق اسید شویی DD12
• ورق اسید شویی DD13
• ورق اسید شویی DD14

ورق اسید شویی برای تولید قطعات کربنی ساده و غیرآلیاژی به کار می روند. همچنین در بعضی موارد از ورق اسیدشویی برای تولید لوازم خانگی و نیز تولید برخی قطعات صنعتی کاربرد دارد.

جدول استاندارد ورق اسیدشویی

مصرف	استاندارد DIN	استاندارد EN	استاندارد JIS	استاندارد INSO
کشش عادی	STW22	DD 11	SPHC 3131	ورق گرم 2
کشش عمیق	STW23	DD 11	SPHC 3131	ورق گرم 3
کشش عمیق از فولاد کاملا آرام	STW23	DD 11	SPHC 3131	ورق گرم 4
نورد مجدد	SR22-SR23-ST24	-	-	-

استاندارد جدول وزنی ورق اسیدشویی به شرح زیر است:

ابعاد mm	ضخامت mm	وزن kg
1000x2000	1.5	24
1000x2000	2	32
1000x2000	3	48
1000x2000	4	64
1000x2000	5	80
1000x2000	6	96

استاندارد ورق آلومینیوم

ورق آلومینیوم از جنس فلز الومینیوم بوده و به فلز سبک نیز معروف می باشد. ورق آلومینیوم دارای انواع مختلفی نظیر ورق آجدار – ورق الکترواستاتیک – ورق ذوزنقه ای – ورق آلومینیوم رنگی- ورق آلومینیوم کامپوزیتی – ورق امباس می باشد. بیشترین کاربرد ورق آلومینیوم در منازل و ساخت لوازم خانگی، صنایع نظامی، ساخت پلاک و ... می باشد. مزیت عمده ورق آلومینیوم طول عمر بالای این محصول است.

ورق آلومینیوم در 8 گروه مختلف از 1000 تا 8000 قرار می گیرد. آلومینیوم های خاص تجاری در گروه 1000 طبقه بندی می شوند اما بقیه گروه ها از 2000 تا 8000 به ورق های آلومینیومی آلیاژی اختصاص دارند. در بازار ایران ورق 7075 و 6061 بیشترین کاربرد را دارد.

جدول خواص مکانیکی ورق آلومینیوم 6061 و 7075

نوع عملیات حرارتی	حداکثر استحکام کششی MPa	حداکثر تنش تسلیم MPa	انعطاف پذیری %
6061 T0	120	55	25
T4 6061	210	110	16
T6 6061	290	240	8
T6 T651	572	503	11
T73	503	434	17

جدول استاندارد وزنی ورق آلومینیوم

ابعاد mm	ضخامت mm	وزن kg
1000x2000	0.4	2.2
1000x2000	0.5	2.7
1000x2000	0.6	3.3
1000x2000	0.7	3.8
1000x2000	0.8	4.4
1000x2000	0.9	4.9
1000x2000	1	5.4
1000x2000	1.25	6.8
1000x2000	1.5	8.1
1000x2000	2	11
1000x2000	3	16.5

جدول شماره 9 - جدول استاندارد ورق آلومینیوم

استاندارد ورق استیل

ورق استیل به دلیل آلیاژ خاص دارای خواص مکانیکی متفاوتی نسبت به فولاد است. که عناصر تشکیل دهنده آن شامل کربن،  کروم، نیکل و آهن می باشد. با افزودن عنصر مولبیدن به فلز استیل مقاومت آن در برابر خوردگی بیشتر می شود. تفاوت اصلی بین آهن و استیل در میزان کربن آن می باشد. میزان کربن موجود در فلز استیل از 0.30% الی 1.75% متغییر می باشد.

ورق استیل در صنایع و ساختمان سازی کاربرد فراوان دارد.  برخی کاربردهای متداول ورق استیل شامل:

• ساخت لوازم الکتریکی مانند ترانسفورماتور
• ساخت تانکر حمل مواد شیمیایی
• ساخت لوازم خانگی
• پوشش بدنه و سقف درب آسانسور
• ساخت قطعات بزرگ در کشتی سازی
• ساخت بدنه خودرو، هواپیما

در بازار ورق استیل دو اصطلاح ورق بگیر و نگیر وجود دارد. استیل بگیر به فولاد زنگ نزنی می گویند که خاصیت جذب توسط آهنربا را داشته باشد و استیل نگیر به فولاد زنگ نزنی می گویند که به آهنربا جذب نمی شود. ورق استیل 316 و 304 دارای آلیاژ کروم و نیکل است و این دو عنصر اعث نگیر بودن استیل می شود.

وزن ورق استیل از طریق فرمول زیر محاسبه می شود:

چگالی ورق * ضخامت * عرض * طول = وزن ورق استیل

جدول استاندارد وزنی ورق استیل

ابعاد mm	ضخامت mm	وزن kg
1000x2000	0.4	6.2
1000x2000	0.5	8
1000x2000	0.6	10
1000x2000	0.7	11
1000x2000	0.8	13
1000x2000	0.9	14
1000x2000	1	16
1000x2000	1.25	20
1000x2000	1.5	24
1000x2000	2	32
1000x2000	3	48

 

---