تمیزکاری، مراقبت و نگهداری از استیل
تمیزکاری، مراقبت و نگهداری از استنلس استیل ها برای افزایش طول عمر آن ها ضروری ست. هر چند استیل ها مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی دارند اما در صورتی که شرایط نگهداری آن ها مناسب نباشد و به صورت متسمر تمیز نشوند می توانند به مروز زمان آسیب ببیند. نگهداری و تمیز کردن استیل ها چندان کار دشواری نیست. می توان به کمک محلول های شوینده و یا آب و صابون نسبت به تمیز کردن آن ها اقدام نمود. تنها باید دقت داشت که پس از انجام عملیات تمیزکاری حتما سطح استیل خشک شود. البته در استفاده از محلول های شوینده ملاحظاتی نیز وجود دارد که در این مقاله به تفصیل در مورد آن صحبت شده است.
سطح جذاب و بهداشتی استنلس ها استیل ها از نقاط قوت آنها به شمار می آید اما این نکته به معنای آن نیست که استیل ها نیاز به نگهداری ندارند. تمام گریدهای استیل با هر پرداخت نهایی می توانند دچار لکه یا رنگ پریدگی شوند یا یک لایه از جرم بر روی آنها قرار بگیرد. بنابراین باید مراقب سرویس استیل ها نیز بود. گرید استیل، شرایط و نوع پرداخت نهایی سطح و همچنین شرایط کاری، ساخت و نصب آن باید به درستی انتخاب شود و برنامه ی مراقبت و تمیزکاری منظمی برای استیل وجود داشته باشد. تنها در این صورت است که می توان از استیل انتظار عمری طولانی و عملکرد قابل قبول داشت. هزینه نگهداری و تمیز کردن استیل ها در مقایسه با سایر انواع فولاد بسیار کم است و این یکی دیگر از دلایل محبوبیت این آلیاژ پرکاربرد است.
آنچه در این مقاله مطالعه خواهید کرد:
- چرا نگهداری از استیل ضروری ست؟
- نگهداری از استیل در زمان نصب
- نگهداری مستمر استیل
- روش های تمیزکردن استیل
- روش های تمیز کردن استنلس استیل
- نکات احتیاطی تمیز کردن استیل
چرا نگهداری از استیل ضروری ست؟
آلودگی سطحی و جمع شدن جرم از جمله فاکتورهایی که ست که می تواند منجر به کاهش عمر فلزات شود. این آلودگی ها می توانند ذرات بسیار کوچک آهن یا زنگ از فولادهای غیر استیل باشند که در زمان ساخت روی فلز قرار گرفته اند و به خوبی حذف نشده اند. شرایط خانگی، صنعتی و تجاری نیز می تواند منجر به ایجاد جرم های خورنده روی استیل شود. به عنوان نمونه نمک در شرایط نزدیکی به دریا می تواند روی استیل قرار بگیرد.
شرایط کاری استیل ها می تواند بسیار تهاجمی باشد. مانند گرما و رطوبت بسیار بالا در فضای استخرهای سرپوشیده. این محیط ها می توانند سرعت خوردگی را افزایش دهند و به همین دلیل نیاز به نگهداری دوره ای بیشتری دارند. امروزه برای اینکار از تمیزکننده ها، ضدعفونی کننده ها و سفیدکننده استفاده می شود. تمام این محلول ها اگر طبق دستورالعمل هایی که توسط سازنده اشاره شده است به کار برده شوند ایمن هستند اما اگر در شرایط نامناسب مثلا به صورت گرم یا با غلظت بالا استفاده شوند می توانند باعث تغییر رنگ یا خوردگی سطحی استیل شوند. اسیدهای قوی مانند اسید هیدروکلریک در برخی مواقع برای تمیزکردن کاشی ها و سرامیک استفاده می شود اما هرگز نباید در تماس با فلزات مانند استیل قرار بگیرند. اگر این اتفاق افتاد اسید باید به سرعت به وسیله ی جریان آب شسته شود.
نگهداری از استیل در زمان نصب
تمیز کردن وسایل و تجهیزاتی که تازه ساخته شده اند باید سریع انجام شود به خصوص زمانی که پروسه ی نصب طولانی بوده است. در زمانی که آلودگی سطحی در زمان نصب به وجود آمده است برطرف فوری آن می تواند باعث افزایش طول عمر آن وسیله شود. وسایل مرتبط با غذا، داروسازی و در کاربردهای هوافضا سطح بسیار بالایی از تمیزی باید رعایت شود.
نگهداری مستمر استیل
ممکن است سوال شود که محصولات استیل در چه بازه های زمانی باید تمیز شوند. پاسخ به این سوال راحت است. هر زمان که سطح استیل دچار آلودگی شد باید تمیز شود تا به شراط اولیه خود باز گردد. ممکن است یک تا 4 بار در سال برای کاربردهای خارجی و یا حتی یک بار در روز در موارد بهداشتی یا در تماس با محلول های خورنده نیاز باشد تا نظافت سطحی انجام شود. در بسیاری از کاربردها پس از هر بار استفاده لازم است تا عمل تمیزکاری انجام شود.
استنلس استیل ها می توانند حاوی مقادیری فولادی کربنی (آهن آزاد) باشند و همین مساله منجر به ایجاد خوردگی محلی در آنها شود. حالت ایده آل این است که در کارگاه یا ابزاری که برای کار با استنلس استیل به کار برده می شود مختص به همین همین کار باشد اما در اغلب کارگاه ها فرایندهای دیگری نیز روی انواع مختلف فولاد انجام می شود که منجر به قرار گرفتن آهن آزاد روی استیل می شود. منبع این ذرات می تواند موارد زیر باشد:
- ابزاری که برای سایر فلزات استفاده می شود
- چرخ ها، سمباده، سیم های برس و ...
- رک های انبار کردن استیل
- آلودگی با جرقه های جوشکاری یا سمباده کاری
- تجهیزات حمل
- ساخت فولاد کربنی در محیط مجاور
روش های تمیزکردن استیل
تمیزکردن استیل کار سختی نیست. شستن با صابون یا پاک کننده های ملایم و آب گرم در بسیاری از کاربردهای خانگی و معماری می تواند تمیزی مورد نیاز را به وجود آورد. اگر پس از عملیات شستشو وسیله می بایست خشک شود تا ظاهری تمیز به دست می آید. روش های خاص نظافت در جدول 1 آورده شده است.
دو نوع از عملیات تحت عنوان عملیات کم اثر سازی (Passivation) و همچنین اسیدشویی (Pickling) برای حذف آهن آزاد و یا سایر آلودگی هایی که در طول ساخت،حمل و از محیط به وجود آمده است و همچنین برای حذف آلودگی ناشی از عملیات حرارتی و جوشکاری نیز به کار برده می شود.
عملیات کم اثرسازی (Passivation Treatment)
عملیات کم اثر سازی با توجه به شرایط زیر می تواند انجام شود.
- گریدهایی که حداقل 16 درصد کروم دارند (به جز گریدهای ماشین کاری آزاد مانند 303)، 20-50 درصد نیتریک اسید، در دمای اتقال تا 40 درجه برای 30 تا 60 دقیقه
- گریدهایی با کروم کمتر از 16 درصد (به جز گریدهایی مانند 416)، اسید نیتریک بین 20 تا 50 درصد، در دمای اتاق تا 40 درجه برای 60 دقیقه
- گریدهایی مانند 303، 416 و 430F، اسید نیتریک بین 20-50 درصد به علاوه دیکرومات سدیم 2 تا 6 درصد در دمای اتاق تا 50 درجه برای 25 تا 40 دقیقه
عملیات اسیدشویی
برای عملیات اسیدشویی از دستورالعمل زیر می توان استفاده کرد:
- تمام استنلس استیل ها به جز گریدهای ماشین کاری آزاد، اسید سولفوریک 8 تا 11 درصد در دمای 65 تا 80 درجه سانتیگراد بین 5 تا 45 دقیقه
- گریدهایی با حداقل 16 درصد کروم، اسید نیتریک 15 تا 25 درصد به علاوه ی اسید هیدروفلرویک 1 تا 8 درصد در دمای 20 تا 60 درجه سانتیگراد برای 5 تا 30 دقیقه
- برای گریدهای ماشینکاری آزاد و گریدهایی با کروم کمتر از 16 درصد مانند 303، 410 و 416، اسید نیتریک 10 تا 15 درصد به اضافه ی 0.5 تا 1.5 درصد اسید هیدروفلرویک در دمای 20 تا 60 درجه برای 5 تا 30 دقیقه
روش های تمیز کردن استنلس استیل
| مشکل | عامل تمیز کننده | توضیحات |
نظافت روتین تمام پرداخت ها | صابون یا تمیزکننده ملایم و آب (ترجیحا گرم) | به وسیله اسفنج شستشو شود و در صورت لزوم خشک شود. خط پرداخت دنبال شود. |
اثر انگشت تمام پرداخت ها | صابون، آب گرم یا محلولهای ارگانیک مانند استون، الکل یا الکل های متیل دار | با آب تمیز شسته شده و خشک شود. |
| تغییر رنگ یا لکه | محلولهای تمیزکننده ملایم مانند Jif | استفاده از اسفنج یا برس نایلون نرم، مسواک قدیمی می تواند مفید باشد. با آب تمیز شسته شود و سپس خشک شود. |
| نشست آهکی ناشی از آب سخت | محلول حاوی 1 واحد سرکه و سه واحد آب | در محلول فرو برده شده و سپس با برس تمیز شود. با تمیز شستشو شود. |
| اثر روغن یا گریس | محلول های ارگانیک مانند استون، الکل و ... . اثر گریس را می توان به کمک آمونیاک از بین برد. | با آب و صابون تمیز شود. خشک شود. |
| زنگ و سایر عوامل ناشی از خوردگی | اثر زنگ با 1 واحد اسید نیتریک و 9 واحد آب گرم به مدت 30 تا 60 دقیقه. سپس با آب فراوان شسته شود. | با دستکش و آب تمیز شسته شود. محلول را در شیشه ترکیب کنید و خیلی مراقب اسید باشید. |
| خط جوش در ظروف استیل | غذای سوخته شده را پاک کنید و ظرف را در آب داغ با شوینده، جوش شیرین یا آمونیاک فرو ببرید. | در صورت نیاز پس از تمیز کردن با یک سمباده بسیار نرم پولیش کاری انجام دهید. |
| اکسید سیاه ناشی از جوشکاری یا عملیات حرارتی | محول های اسید شویی استفاده شود. | با دقت باید شسته شده نکات احتیاطی حتما رعایت شود |
| خط و خش | خط و خش اگر عمیق نباشد را می توان به کمک پدهای نایلون اشباع شده برطرف کرد. برای خطهای عمیق تر از پارچه استفاده شود. سپس با صابون یا شوینده استفاده شود. | از پشم فولاد استفاده نشود. ذرات آهن می توانند در استیل نفوذ کند و باعث مشکلات بیشتر شود. |
نکات احتیاطی تمیز کردن استیل
اسیدها
برای کار با اسیدها حتما از دستکش و عینک ایمنی استفاده شود. باید مراقب بود اسید به نواحی مجاور سرایت نکند. پس از انجام کار مواد باقیمانده به درون سیستم فاضلاب ریخته شود. همیشه با اضافه کردن اسید به آب آن را رقیق کنید و نه با اضافه کردن آب به اسید. از ظرف های مقاوم در برابر اسید مانند شیشه و پلاستیک استفاده کنید. تمام مراحل باید با شستشوی کامل همراه باشد.
حلال ها
حلال ها نباید در فضای محصور استفاده شوند. در مجاور حلال ها سیگار نباید کشید.
کلریدها
کلریدها در بسیاری از تمیزکننده ها وجود دارند. اگر یک تمیزکننده حاوی کلرید، سفیدکننده یا هیدروکلرایت است باید پس از استفاده به طور کامل تمیز شود.
