انواع دسته بندی محصولات فولادی
محصولات فولادی را می توان بر اساس شکل ظاهری به گروه های مختلفی تقسیم بندی کرد. یک دسته بندی رایج تقسیم محصولات فولادی به دو گروه محصولات کارشده (Wrought) و ریخته گری شده (Casting) است. محصولات کار شده خود به انواع تخت، مدور و سایر اشکال گروه بندی می شوند. در این مقاله در خصوص هر کدام از این دسته بندی ها توضحیاتی ارائه شده است. درمواردی که نیاز به اطلاعات بیشتر وجود داشته باشد لینک مقالات مرتبط قرار داده شده است که توصیه می کنیم برای درک بهتر موضوع حتما آن ها را مطالعه بفرمایید.
انواع محصولات فلزی و فولادی
فلزات به دلیل ویژگی‌های منحصر به‌فردی مانند استحکام، هدایت الکتریکی و حرارتی، چکش‌خواری، فرم‌پذیری و ... در صنعت و زندگی روزمره انسان‌ها کاربردهای بسیاری دارند. امروزه، حدود ۷۵ درصد از عناصر جدول تناوبی فلزات هستند و این فلزات با ترکیب شدن با سایر عناصر به صورت آلیاژ، ویژگی‌های متنوعی پیدا کرده و کاربردهای گسترده‌ای به دست می‌آورند. در این مقاله، به بررسی انواع محصولات فلزی و فولادی، روش‌های تولید آن‌ها و کاربردهای مختلفشان پرداخته می‌شود.
تقسیم‌بندی کلی محصولات فلزی
محصولات فلزی را می‌توان به دو دسته‌ی اصلی تقسیم‌بندی کرد:
- محصولات ریخته‌گری‌شده (Casting)
- محصولات کارشده (Wrought)
تفاوت محصولات کارشده و ریخته‌گری‌شده
محصولات کارشده: این محصولات از شمش‌های فولادی با کربن کم (کمتر از ۰٫۰۸ درصد) تولید می‌شوند. برای تولید این محصولات، فلز از طریق فرآیندهایی مانند کشش، نورد، آهنگری و ... به شکل‌های مختلف تبدیل می‌شود.
محصولات ریخته‌گری‌شده: در این روش، فلز مذاب درون قالب ریخته می‌شود. پس از سرد شدن، محصول از قالب خارج شده و عملیات تکمیلی مانند پرداخت انجام می‌شود.
انواع محصولات کارشده
محصولات کارشده را می‌توان به سه دسته اصلی تقسیم کرد:
1. محصولات تخت (Flat Products)
این محصولات به‌طور عمده شامل پلیت‌ها، ورق‌ها، تسمه‌ها و فویل‌ها هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند.
پلیت (Plate): پلیت‌ها ورق‌های فولادی با ضخامت بالای ۵ میلی‌متر و عرض بیش از ۲۵۰ میلی‌متر هستند. از پلیت‌ها در ساخت تیرورق‌ها، بدنه کشتی‌ها و دیگر سازه‌های سنگین استفاده می‌شود.
ورق (Sheet): ورق‌ها معمولاً ضخامت بین ۰٫۲ تا ۵ میلی‌متر دارند و در صنایع خودروسازی، لوازم خانگی و ساخت سقف‌ها و سازه‌های فلزی کاربرد دارند.
تسمه (Strip): تسمه‌ها مشابه ورق‌ها هستند، اما عرض آن‌ها کمتر از ۶۰۰ میلی‌متر است. از تسمه‌ها برای بسته‌بندی و تولید محصولات فلزی خاص استفاده می‌شود.
فویل (Foil): فویل‌ها ورق‌های فلزی با ضخامت بسیار نازک (کمتر از ۰٫۲ میلی‌متر) هستند که به‌طور عمده در صنعت بسته‌بندی استفاده می‌شوند.
2. محصولات مدور (Tubular Products)
این محصولات به دو دسته توپر و توخالی تقسیم می‌شوند و کاربردهای مختلفی دارند.
- محصولات مدور توپر:
- میله (Bar): میله‌ها مقاطع فولادی هستند که مقطع عرضی آن‌ها می‌تواند گرد، مربع یا هر شکل دیگری باشد. از میله‌ها در صنایع مختلف از جمله ساختمان‌سازی و تولید ماشین‌آلات استفاده می‌شود.
- مفتول (Rod): مفتول‌ها مشابه میله‌ها هستند، اما مقطع آن‌ها معمولاً گرد است و در تولید سیم، فنر و محصولات مشابه کاربرد دارند.
- پروفیل سنگین (Profile): این پروفیل‌ها معمولاً دارای مقاطع خاص هستند و در ساخت سازه‌های سنگین مانند پل‌ها و ساختمان‌ها به‌کار می‌روند.
- محصولات مدور توخالی:
- لوله (Pipe): لوله‌ها برای انتقال سیالات، گازها و سایر مواد استفاده می‌شوند. آن‌ها در صنایع نفت، گاز، آب‌رسانی و ساختمان‌سازی کاربرد دارند.
- تیوب (Tube): تیوب‌ها مشابه لوله‌ها هستند، اما معمولاً برای کاربردهای دقیق‌تر و خاص‌تر مانند تبادل حرارت در صنایع پتروشیمی و داروسازی استفاده می‌شوند.
- پروفیل سبک (Profile): پروفیل‌های سبک در صنایع ساختمانی و تولید تجهیزات مانند درب و پنجره به‌کار می‌روند.
3. سایر اشکال محصولات کارشده
این دسته شامل محصولاتی است که در صنایع مختلف برای اتصال، نصب و مونتاژ مورد استفاده قرار می‌گیرند.
فلنج (Flange): فلنج‌ها اتصالاتی هستند که برای وصل کردن لوله‌ها، شیرها و سایر تجهیزات به یکدیگر در سیستم‌های لوله‌کشی به‌کار می‌روند.
پیچ و مهره (Bolt and Nut): پیچ‌ها و مهره‌ها برای اتصال قطعات مختلف در ساختمان‌ها و ماشین‌آلات به‌کار می‌روند.
زانویی (Elbow): زانویی‌ها برای تغییر جهت لوله‌ها در سیستم‌های لوله‌کشی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
محصولات ریخته‌گری‌شده
محصولات ریخته‌گری‌شده به‌وسیله ریختن فلز مذاب در قالب تولید می‌شوند. پس از سرد شدن، قطعه از قالب خارج شده و عملیات تکمیلی مانند پرداخت سطحی، ماشین‌کاری و رنگ‌کاری برای به‌دست آوردن محصول نهایی انجام می‌شود. این روش برای تولید قطعات پیچیده و با ابعاد بزرگ مناسب است.
نتیجه‌گیری
فلزات و آلیاژهای آن‌ها نقش بسیار مهمی در صنعت و زندگی روزمره دارند. انتخاب محصول فلزی مناسب برای هر کاربرد نیازمند آگاهی از ویژگی‌ها، مشخصات فنی و استانداردهای موردنظر است. با استفاده از این محصولات می‌توانیم به ساخت سازه‌ها و قطعات با دوام و عملکرد بهینه دست یابیم. همچنین، آگاهی از فرآیندهای تولید این محصولات مانند ریخته‌گری و کارکاری می‌تواند به بهینه‌سازی هزینه‌ها و افزایش کیفیت تولید کمک کند.
